استادیار گروه حقوق، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب
چکیده
امروزه با عنایت به توسعه وظایف و اختیارات قوه مجریه و بالتبع، افزایش مداخله آن در ابعاد مختلف زندگی اجتماعی همچنین رسوخ اصل حاکمیت و تفوق قانون در حقوق اداری ضرورت وجود نظارت بر اعمال دولت در جهت حمایت از مردم و رسیدگی به شکایات ایشان نسبت به اقدامات واحدهای اجرایی، به‌وسیله قانون‌گذاران مختلف احساس شده و مورد پذیرش قرار گرفته است. در فرانسه بعد از انقلاب کبیر این کشور در سال 1789، در جهت وصول به این هدف، قانون شورای دولتی به تصویب رسید.
در ایران دیوان عدالت اداری، عالی‌ترین مرجع قضایی صلاحیت‌دار جهت رسیدگی به شکایت شهروندان از اقدامات، تصمیمات و مصوبات خلاف قانون و شرع نهادها و مأموران دولتی است. این مرجع که بر اساس الگوی فرانسوی شورای دولتی، شکل‌گرفته و در نوع خود خدمات فراوانی را به شهروندان جامعه در برابر قدرت حاکمیت ارائه کرده است؛ بااین‌حال، کماکان ایرادات برجسته‌ای نظیر نبود تمهیدات لازم در جهت اجرای آرای دیوان، روشن نبودن کامل موارد صلاحیت، نبود ضمانت اجرای صریح برای نهادهای دولتی و مواردی از این قبیل احساس می‌گردد.
نبود قانون‌گذاری در خصوص برخی عملکردها و تفاصیل دیوان مشهود است؛ امری که پژوهش‌های علمی و تصویب لوایح و طرح‌های متناسب را می‌طلبد. در این نوشتار برخی چالش‌های مربوط به یکی از مهم‌ترین مباحث دیوان یعنی آراء اجرایی صادرشده از این مرجع مطرح می‌شود.
موضوع این پژوهش نیز بررسی چالش‌های موجود در اجرای آرا دیوان عدالت اداری است که در این راه تلاش شده بدون پرداختن به مسائل حاشیه‌ای و فرعی، مستقیماً به اصل موضوع پرداخته شود و در جهت ایرادات راهکارهایی نیز مطرح گردد.
Executive Challenges for the Administrative Justice Tribunal
نویسندگان [English]
Ali Faghih Habibi
Assistant Professor of Law, Islamic Azad University, Tehran South Branch
چکیده [English]
The court, the highest judicial authority competent to investigate citizens' complaints of actions, decisions and approvals is against the law and sharia units and government officials. This reference is based on the French model of the State Council, formed and great service of its kind offered to the citizens of the sovereign power; So towards strengthening the judicial status for the reference material -Adary has faced a number of challenges that recognition of these challenges can help us in achieving the ideal of public and private rights of citizens to help The court's role in protecting the rights of citizens against state power and government broad powers no secret. The new Court and intellectual contexts - cultural sovereignty requires that public and private aspects of life and the importance of the judicial authority, procedures and problems that citizens be made known to the public. The lack of legislation regarding certain operations and accounts, it is evident that the Court of scientific research and pass bills and take appropriate initiatives This article addresses some of the challenges of one of the most important issues the views of Executive Court issued judicial system of the Islamic Republic of Iran. In this reference arises In addition to the important duty of the judicial court and administrative tasks in the area of complaints, grievances and protests to the officials, government departments and public bodies, non-governmental In cases such Mynmayd.ayn play the role of the legislature is not meant to interfere in matters which are essentially within the competence under the constitution stipulates the separation of powers and the legislature is not in a position to handle The grievances of the people of approvals and regulations are passed that contradicts the Sharia or law or outside the jurisdiction recognized by the approval authority. his important task on the basis of Article 173 of the constitution and Article 19 of the Law on the Court of Justice Administrative Justice Court is vested.
کلیدواژه‌ها [English]
Administrative Justice Court, Executive Opinions, Government Officials, Rule of Law, Executive Challenges
مراجع
آگاه، وحید (1389)، حقوق بنیادین و اصول حقوق عمومی در رویه هیئت عمومی دیوان عدالت اداری، تهران: انتشارات جنگل، چ1.
احمدوند، یاسر (1390)، عدالت اداری در حقوق ایران، تهران: انتشارات جنگل، چ1.
امامی، محمد و واعظی، سید مجتبی (1391)، ضوابط دعاوی قابل طرح در دیوان عدالت اداری، چ1، نشر میزان.
امیرارجمند، اردشیر (1373)، «حفاظت از محیط زیست و همبستگی بین‌المللی»، مجله تحقیقات حقوقی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، اردیبهشت، ش15.
همو (1388)، «چالش‌های فراروی دیوان عدالت اداری»، در مجموعه مقالات همایش دیوان عدالت اداری، صلاحیت قضایی و دادرسی اداری، چ1، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
درویشی، بابک (1388)، «مرجع ابطال تصویب‌نامه‌ها و آیین‌نامه‌های دولتی مغایر با موازین شرع، شورای نگهبان یا دیوان عدالت اداری»، در مجموعه مقالات همایش دیوان عدالت اداری،صلاحیت قضایی و دادرسی اداری، چ1، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی.
دهخدا، علی‌اکبر (1337)، لغت‌نامه، تهران: سیروس.
رحمدل، منصور (1385)، «قانون اساسی ایذان و اصل برائت»، نشریه حقوق اساسی، سال چهارم، ش67، زمستان.
رستمی، ولی و سپهری، کیومرث (1389)، فصلنامه حقوقی، دورة بیست، دانشکده حقوق.
رضایی‌زاده، محمدجواد (1384)، محاکم اداری فرانسه و صلاحیت آن‌ها در رسیدگی به دعاوی اداری، چ1، تهران: مدیریت.
زارعی، محمدحسین و بهنیا، مسیح (1390)، «تأملی بر امکان اِعمال اصل انتظار مشروع در دیوان عدالت اداری»، فصلنامه راهبرد، س20، ش61، زمستان.
زارعی، محمدحسین (1376)، «تحلیلی از پیوند حقوق اداری و مدیریت دولتی بر پایه حاکمیت قانون»، مجله مدیریت دولتی، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی، ش38.
سوادکوهی، سام (1380)، «بررسی تطبیقی دو مرجع قانونی صالح برای نقض مصوبات دولت، قوه مقننه مرجع رسیدگی قضایی»، نشریه دادرسی، ش26.
شونبرگ، سورن (1387)، انتظارهای مشروع در حقوق اداری انگلیس، فرانسه، جامعه اروپایی، ترجمه احمد رنجبر، تهران: نشر میزان، بهار.
صدرزاده افشار، سید محسن (1382)، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، چاپ هفتم، تهران: جهاد دانشگاهی.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1370)، آزادی‌های عمومی و حقوق بشر، تهران: دانشگاه تهران.
همو (1384)، حقوق اداری، چ10، تهران: سمت.
عمید زنجانی، عباسعلی (1390)، کلیات حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، انتشارات مجد.
عمید، حسن (1384)، فرهنگ فارسی عمید، چ33، تهران: امیرکبیر.
فاطمی، ثریا و جلالی، محمد (1394)، جایگاه و نقش رویه قضایی دیوان عدالت اداری در حقوق اداری، چ1، معاونت آموزش و پژوهش دیوان.
فرهنگ عمید (1358)، اشجع.
فلاح‌زاده، علی‌محمد (1390)، «عدالت رویه‌ای در تصمیمات اداری با مطالعة موردی نظام حقوقی ایران»، رساله دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، بهمن.
قاضی، ابوالفضل (1386)، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، انتشارات دانشگاه تهران، اسفند.
کاتوزیان، ناصر (1375)، حقوق انتقالی، تعارض قوانین در زمان، نشر دادگستر، تهران، چ5.
همو (1377)، فلسفه حقوق، ج2، تهران: شرکت سهامی انتشار، چ1.
همو (1381)، مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار، چ46.
همو (1384)، دوره مقدماتی حقوق مدنی و وقایع حقوقی، چاپ هشتم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کدخدایی عباسعلی و ویژه، محمدرضا (1388)، «شورای نگهبان و دعاوی مربوط به ابطال تصمیمات دولتی خلاف قانون اساسی»، در مجموعه مقالات همایش دیوان عدالت اداری،صلاحیت قضایی و دادرسی اداری، چ1، تهران دانشگاه آزاد اسلامی.
متین دفتری، احمد (1340)، آیین دادرسی مدنی و بازرگانی، ج1، چ3، تهران.
محمدزاده وادقانی (1376)، «رویة قضایی و نقش سازندة آن در حقوق»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش38، پاییز.
معین، محمد (1375)، فرهنگ فارسی، تهران: امیرکبیر.
مهاجری، علی (1386)، شرح جامع قانون اجرای احکام مدنی، ج1، تهران: انتشارات گنج دانش، چ3.
همو (1386)، مبسوط در آیین دادرسی مدنی، تهران: فکرسازان.
نجفی توانا، علی (1385)، «دفاع از حق دفاع»، مجله کانون وکلاء، ش24-23، بهار و تابستان.
هاشمی، سید محمد (1384)، حقوق بشر و آزادی‌های اسلامی، تهران: نشر میزان، چ1.
هداوند، مهدی و مشهدی، علی (1390)، اصول حقوق اداری در پرتو آراء دیوان عدالت اداری، تهران انتشارات سمت.
واحدی، قدرت‌الله (1384)، آیین دادرسی مدنی، تهران: نشر میزان، چ4.
واعظی، سید مجتبی (1388)، «نقش دیوان عدالت اداری در دادرسی شرعی مقررات اداری»، مجله مطالعات حقوقی، دوره اول، ش3-الف.
ابتدای صفحه